Świadczenia Rodzinne i Opiekuńcze

Zasiłek rodzinny

Zasiłek rodzinny jest świadczeniem rodzinnym, które ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka.

Wniosek  o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych na nowy okres zasiłkowy 2024/2025 wraz z wymaganymi dokumentami można składać już od 1 sierpnia danego  roku (on-line od 1 lipca). Najlepiej zmieścić się w terminie do 31 sierpnia, wówczas świadczenie przysługujące za listopad  zostanie wypłacone do 30 listopada.

Natomiast w przypadku, gdy wniosek zostanie złożony w okresie od dnia 1 września do dnia 31 października, ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz wypłata przysługujących świadczeń nastąpi do dnia 31 grudnia tego roku. 

Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:

• rodzicom, jednemu z rodziców, albo opiekunowi prawnemu dziecka,
• opiekunowi faktycznemu dziecka,
• osobie uczącej się - oznacza to osobę pełnoletnią uczącą się, niepozostającą na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony

jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekroczy kwoty 674,00 zł lub kwoty 764,00 zł w przypadku, gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności. 

Przekroczenie kryterium dochodowego uprawniającego do zasiłków rodzinnych nie oznacza automatycznie utraty tych świadczeń. W przepisach obowiązuje tak zwana zasada „złotówka za złotówkę”, co oznacza, że przy przekroczeniu kryterium dochodowego świadczenia są wypłacane w wysokości różnicy między wysokością wszystkich świadczeń (zasiłków wraz z dodatkami), a kwotą, o którą kryterium zostało przekroczone.

​Zasiłek rodzinny przysługuje:

• na dziecko:
  • do ukończenia 18 lat
  • w wieku powyżej 18 lat do 21 lat pod warunkiem kontynuowania nauki w szkole,
  • do 24 lat jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej pod warunkiem, że ma orzeczony umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności;
• osobie uczącej się - jeżeli uczy się w szkole lub w szkole wyższej, nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia.

W przypadku zbiegu prawa rodziców, opiekunów faktycznych dziecka lub opiekunów prawnych dziecka do świadczeń rodzinnych świadczenia te wypłaca się temu z rodziców, opiekunów faktycznych dziecka lub opiekunów prawnych dziecka, który pierwszy złożył wniosek.

Jeżeli dziecko nie pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z obojgiem rodziców, świadczenia rodzinne wypłaca się temu z rodziców, pod którego opieką dziecko się znajduje.

Prawo do zasiłku rodzinnego przyznaje się na podstawie dochodu osiągniętego w roku poprzedzającym okres zasiłkowy. Jednakże aby ustalić aktualną sytuację osoby ubiegającej się o zasiłek rodzinny, bierze się również pod uwagę dochód utracony i/lub uzyskany przez osobę wnioskującą.

Wobec powyższego do wniosku o zasiłek rodzinny należy dołączyć wszelkie dokumenty potwierdzające utratę lub uzyskanie dochodu przez wnioskodawcę.

Wysokość zasiłku rodzinnego wynosi:

• 95,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia;
• 124,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku;
• 135,00 zł na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia.

Do zasiłku rodzinnego przysługują następujące dodatki:

• 1000 zł z tytułu urodzenia dziecka
• 400 zł z tytułu opieki w okresie korzystania z urlopu wychowawczego
• 193-386 zł dla samotnie wychowujących dzieci
• 100 zł z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego
• 69-113 zł z tytułu dojazdów z miejsca zamieszkania do szkoły poza miejscem zamieszkania
• 90-110 zł z tytułu kształcenia i rehabilitacji niepełnosprawnego dziecka
• 95 zł dla rodzin wielodzietnych (na trzecie dziecko i następne).

Poza wyżej wymienionymi dodatkami wypłacane są także:

Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka

W związku z urodzeniem dziecka, przysługuje jednorazowa zapomoga w wysokości 1000 zł na jedno dziecko. Od 1 stycznia 2013 roku jest ona przyznawana matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu, jeśli dochód rodzinny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 1922,00 zł netto.

Wniosek o wpłatę jednorazowej zapomogi trzeba złożyć w terminie 12 miesięcy od urodzenia dziecka. W przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego wniosek składa się w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką.

Świadczenie rodzicielskie

Świadczenie rodzicielskie nie jest objęte opodatkowaniem i nie jest uzależnione od kryterium dochodowego rodziców. Przysługuje w wysokości 1000 zł:

• matce lub ojcu dziecka,
• opiekunowi faktycznemu ( jeżeli wystąpił do sądu z wnioskiem o przysposobieniu dziecka), do ukończenia siódmego roku życia przez dziecko lub do ukończenia 10 roku życia dziecka wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego,
• rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, do zakończenia siódmego lub 10 roku życia dziecka,
  osobie która przysposobiła dziecko, do zakończenia siódmego lub 10 roku życia dziecka.

Świadczenie przysługuje przez okres:

• 52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka,
• 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci,
• 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci,
• 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci,
• 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.

Świadczenia opiekuńcze

Świadczenia opiekuńcze dzielą się na: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne.

Świadczenie pielęgnacyjne – przysługuje :

Świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach mogą otrzymać osoby, które sprawują opiekę nad osobami  z niepełnosprawnościami w wieku do ukończenia 18. roku życia.

Nie ulegają natomiast zmianie rodzaje orzeczeń o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, które są wymagane przy ubieganiu się o świadczenie pielęgnacyjne.

W związku z tym, od 1 stycznia 2024 r., tak jak dotychczas, aby otrzymać świadczenie pielęgnacyjne wymagane jest, aby osoba wymagająca opieki legitymowała się ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (takie orzeczenie zawiera informację w punktach 7 i 8 o treści: „wymaga”) albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Zmienione przepisy rozszerzają również krąg osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego – od 1 stycznia 2024 r.  świadczenie pielęgnacyjne przysługuje następującym opiekunom:

• matce albo ojcu,
• innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 oraz z 2022 r. poz. 2140) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
• opiekunowi faktycznemu dziecka,
• rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.

Możliwość  łączenia pracy zawodowej z pobieraniem świadczenia pielęgnacyjnego

Jedną z najważniejszych wprowadzanych zmian jest możliwość łączenia aktywności zawodowej, bez żadnych ograniczeń, z pobieraniem świadczenia pielęgnacyjnego. Wynika to z nowelizacji art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych polegającej na  wykreśleniu od 1 stycznia 2024 r., przy ustalaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach, warunku rezygnacji bądź niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przez opiekuna sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną, jako warunku przyznania opiekunowi prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Ustawodawca wykreślił z treści ww. przepisu przesłankę rezygnacji/niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jako warunku otrzymywania przez opiekuna osoby niepełnosprawnej świadczenia pielęgnacyjnego, właśnie po to aby od 1 stycznia 2024 r., przy ustalaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na nowych, obowiązujących od 1 stycznia 2024 r. zasadach, zatrudnienie lub inna praca zarobkowa opiekuna - jej rodzaj/wymiar/miejsce wykonywania/wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia, itp. - nie miały żadnego wpływu na prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.

Podwyższenie wysokości świadczenia pielęgnacyjnego

Nowe przepisy przewidują również, że w przypadku gdy opiekun otrzymujący świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach sprawuje opiekę nad więcej niż jedną osobą (dzieckiem)  w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się odpowiednim ww. orzeczeniem o niepełnosprawności, to  wysokość świadczenia pielęgnacyjnego jest podwyższana  o 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka – warunkiem jest złożenie wniosku przez opiekuna o podwyższenie świadczenia pielęgnacyjnego (uwaga: nie dotyczy to dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektora regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej oraz dyrektora interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego).

Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego

Od 1 stycznia 2024 r. wysokość świadczenia pielęgnacyjnego wynosi 2 988,00 zł miesięcznie.

Zasiłek pielęgnacyjny -  przysługuje:

• niepełnosprawnemu dziecku,
• osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia,
• osobie, która ukończyła 75 lat.

Zasiłek przyznaje się w celu częściowego pokrycia kosztów wynikających z pomocy osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji i wynosi 215,84 zł miesięcznie. Nie przysługuje on osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego.

Program „Za życiem”

Informator – zasady przyznawania jednorazowego świadczenia w wysokości 4 tys. zł

Od 1 stycznia 2017 r., z tytułu urodzenia się żywego dziecka z ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniem albo nieuleczalną chorobą zagrażającą życiu, przysługuje prawo do jednorazowego świadczenia w wysokości 4000 zł, przyznawanego na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (Dz. U. z 2016, poz. 1860).

Jednorazowe świadczenie przysługuje bez względu na osiągane dochody.

Aby uzyskać jednorazowe świadczenie, konieczne będzie spełnienie kilku warunków.

Zgodnie z art. 10 ust. 4 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, wniosek o wypłatę jednorazowego świadczenia należy złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka. Wniosek złożony po terminie zostanie pozostawiony bez rozpoznania.

Podstawowym warunkiem uzyskania świadczenia będzie zaświadczenie lekarskie, potwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenia albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu. Zaświadczenie takie powinno być wystawione przez lekarza z którym Narodowy Fundusz Zdrowia zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, albo lekarza, który jest zatrudniony lub wykonuje zawód w przychodni, z którą NFZ zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, posiadającego specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii lub neonatologii. Obowiązujące przepisy nie przewidują sformalizowanego wzoru takiego zaświadczenia.

Świadczenie to przysługiwać będzie tylko w sytuacji, gdy matka dziecka pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do dnia porodu. Fakt ten należy potwierdzić odpowiednim zaświadczeniem lekarskim lub zaświadczeniem wystawionym przez położną. Wzór tego zaświadczenia określony jest w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 14 września 2010 r. w sprawie formy opieki medycznej nad kobieta w ciąży, uprawniającej do dodatku z tytułu urodzenia dziecka oraz wzoru zaświadczenia potwierdzającego pozostawanie pod ta opieką (Dz. U. z 2010 r., Nr 183, poz. 1234). Istotne jest, że wymóg legitymowania się zaświadczeniem o pozostawaniu pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do dnia porodu, nie dotyczy opiekuna prawnego, opiekuna faktycznego i osoby, która przysposobiła dziecko.

Jednorazowe świadczenie nie przysługuje jeśli dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie (oznacza to dom pomocy społecznej, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, areszt śledczy, zakład karny, szkołę wojskową lub inną szkołę, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie) albo w pieczy zastępczej. Jednorazowe świadczenie nie przysługuje również w przypadku urodzenia martwego dziecka.

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ww. ustawy, z wnioskiem o jednorazowe świadczenie, będzie mogła wystąpić: matka, ojciec, a także opiekun prawny albo opiekun faktyczny (opiekun faktyczny, to osoba faktycznie zajmująca się dzieckiem, jeśli wystąpiła do sądu z wnioskiem o przysposobienie dziecka), będący świadczeniobiorcą świadczeń opieki zdrowotnej lub osobą uprawnioną do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji -w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1793, 1807, 1860 i 1948) – spełnienie tego warunku wnioskodawca potwierdza podpisując wniosek o ustalenie prawa do jednorazowego świadczenia zawierający odpowiednie oświadczenie w części II wniosku.

Jednorazowe świadczenie, podobnie jak świadczenia rodzinne oraz świadczenie wychowawcze, podlega unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Oznacza to, że w przypadku gdy osoba uprawniona do jednorazowego świadczenia lub członek rodziny tej osoby przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (tj. w kraju UE, EOG lub Szwajcarii i nie jest to pobyt turystyczny, leczniczy ani związany z podjęciem nauki), wniosek wraz z dokumentami zostanie przekazany marszałkowi województwa w celu ustalenia, czy w danej sprawie zachodzi koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego.

Wniosek należy złożyć w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Knurowie ul. Ks. A. Koziełka 2 -w Dziale Świadczeń Rodzinnych , Funduszu Alimentacyjnego , Stypendiów i Zasiłków Szkolnych (pokój nr 2) .

Wzór wniosku został określony w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, z dnia 21 grudnia 2016 roku, w sprawie wzoru wniosku o jednorazowe świadczenie z tytułu urodzenia się dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu (Dz. U. z dnia 29 grudnia 2016 r. poz. 2234).

Jednorazowe świadczenie, nie podlega egzekucji ani opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ponadto, otrzymane jednorazowe świadczenie nie wlicza się do dochodu przy ustalaniu prawa do innych świadczeń, w tym do świadczeń z pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego.